طاهرۀ صفارزاده؛ یک زندگی با سه دورۀ متفاوت/ 10 نکته دربارۀ ترجمۀ او از قرآن
تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۷۱۸۲۲
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در چهاردهمین سالگرد درگذشت خانم دکتر طاهرۀ صفارزاده استاد و مترجم زبان انگلیسی که سالها به عنوان زنی شاعر و روشنفکر شناخته میشد و پس از انقلاب از این فضاها کاملا فاصله گرفت و این اواخر ترجیح داد وقت خود را بیشتر صرف ترجمۀ قرآن کند نکات فراوانی میتوانم گفت اما هم مجال فراختری میطلبد و هم حوصلهها در این روزها تنگ است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با این حال مناسبت موضوع امروز است چون این بانوی اعل ادب و پژوهش 4 آبان 1378 درگذشت.
شاعری که بسیاری تصور میکردند به فروغ فرخزاد دیگری بدل خواهد شد و در آغاز هم در همان حال و هوا بود اما در مسیر دیگری قرار گرفت و با اندیشههای مذهبی چنان پیوند خورد که پیرانه سر دست به کار سترگی زد و آن هم ترجمۀ قرآن بود.
به گونهای که اکنون ترجمۀ او از حیث توجه به نکات زبان پارسی در کنار ترجمههایی چون بهاءالدین خرمشاهی قرار میگیرد.
برخی از نکات در ترجمۀ او را به اختصار میتوان از این دست برشمرد:
1. در سوره «مریم» واژۀ «الرحمن» را به خداوند رحمان ترجمه نمیکند و خود "الرحمن" را میآورد. بدین ترتیب وقتی راوی سوم شخص است از پروردگار به عنوان «رب» یاد میشود و هنگامی که مریم، خطاب قرار میدهد «الرحمن» و نوبت به عیسی که میرسد «الله» به کار میرود. در ترجمۀ "بسماللهالرحمنالرحیم" البته «الرحمن» را در کنار «الله» و به عنوان اسم خاص نمیآورد.
2. در ترجمۀ «مِن شرّ ماخلق» مانند برخی دیگر از مترجمان «از شر آنچه آفرید» نیاورده و «از شر تمام مخلوقات» آورده است. حال آنکه برخی بر این باورند که مطابق این آیه «شر» هم مخلوق است و مانند زرتشتیان دو گانه اهورا و اهریمن نداریم.
3. هر چند در ترجمه خانم صفارزاده از پرانتز باز کردن و افزودن به سبک مرحوم الهی قمشهای چندان خبری نیست و ترجمه را با تفسیر نیامیخته اما به سبک آن مرحوم «وزر» در آیه «و وضعنا عنک وزرک» در کمانک «وزارت علی علیه السلام» آورده است.
4. آیه بسیار مشهور و ضرب المثل شده «لقد خلقنا الانسان فی کبد» به این معنی که «ما انسان را در رنج آفریدیم» به این صورت برگردانده شده: «ما انسان را در فضا – وسط زمین و آسمان- آفریدیم» و توضیح داده : چه دلیلی دارد که خداوند بنده را در رنج آفریده باشد؟ این در حالی است که مفهوم رنج در ادیان ابراهیمی و ادیان غیر الهی شرقی از مفاهیم کلیدی است.
5. در ترجمۀ آیۀ «ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاک گردانید و بر تمام زنان عالم برتری داد» تعبیر «این عصر» را در کمانک آورده تا با باورهای شیعی سازگارتر باشد.
6. شگفتآورترین ترجمه در برگردان آیه هشتم سورۀ نحل رخ داده چون در پرانتز کلمه "هواپیما" را اضافه میکند!
آیه این است: «و خداوند اسب و قاطر و الاغ را خلق فرمود تا بر آنها سوار شوید و نیز از اسباب تجمل باشند و خودی نشان دهید و خداوند باز هم چیزهای دیگر که شما دربارۀ آنها اطلاعی ندارید خلق میفرماید.»
خانم صفارزاده اما بعد از چیزهای دیگر «مثل هواپیما» را اضافه کرده است! حال آن که نیاز به توضیح ندارد که هواپیما مصنوع متأخر بشر است نه خلقت الهی و مشخص نیست چرا آن را در یک متن مقدس اضافه کرده است؟
7. در همین سورۀ نحل و در برگردان آیه مشهور 67 «نوشیدنی سُکرآور» را آورده و مثل مترجمان دیگر نگران سوء برداشت از واژۀ «سَکَراً» نبوده است.
8. مفسران شیعی دربارۀ کلمۀ «هارون» یا «هرون» و توصیف مریم به عنوان «خواهر هارون» اختلاف نظر دارند چراکه هارون برادر موسی علیهالسلام در هزار سال قبل بوده و حضرت مریم نمیتوانسته واقعا خواهر هارون باشد و مفسرین تمثیل دانسته اند(آیۀ 27 سوره مریم). خانم صفار زاده اما به این بحث ورود نکرده است.
9. آیه 116 سوره طه این است: "اِسجدوالآدم فَسَجَدوا – سجده کنید به آدم، پس سجده کردند." با این که واژۀ سجده در آن کاملا مشخص است اما این گونه ترجمه شده: "به آدم تعظیم کنید. همه اطاعت کردند." در حالی که نه "تعظیم" در آیه است و نه "اطاعت" و صریح و روشن "سجده" آمده است و مترجم چون تشخیص داده تنها باید به خداوند سجده کرد سجده را به تعظیم و اطاعت برگردانده است.
10. برای آن که بدانیم خانم صفار زاده چقدر هوای زنان را داشته ترجمۀ آیه بسیار مشهور 34 سورۀ نسا هم قابل توجه است که به ضربالمثل هم بدل شده و برای فارسی زبانان نیز قابلفهم است: «الرِجال قوّامون علیالنساء». در این که "قوامون" به "سرپرست" ترجمه شود یا "تکیهگاه" یا تعابیر دیگر نظرات مختلفی وجود دارد ولی خانم صفارزاده شاید یگانه مترجمی باشد که قوامون را به «پیشکار» هم ترجمه کرده و آورده است: "مردان، سرپرست و پیشکار زناناند".
ذکر نکات تنها برای فتح باب مقایسه ترجمهها و یادی از خانم دکتر صفارزاده بود چون در ایام تحصیل در دانشگاه شهید بهشتی با دو تصویر متفاوت از ایشان روبه رو بودم. یکی در کتابخانه دانشکده و برخی اشعار و نوشتهها و دیگری در آن روزگار و بعدتر که دست در کار ترجمۀ قرآن شدند.
آقای مصطفی ملکیان دیدگاههای خود را با تعبیری چون ملکیان-1 و ملکیان-2 و ملکیان -3 توصیف میکند تا تفاوتها لحاظ شود. دربارۀ خانم صفارزاده هم دست کم میتوان به سه دورۀ مشخص اشاره کرد. خدایش بیامرزاد..
منبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۷۱۸۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اسلام بزرگترین حامی حقوق زن است
به گزارش خبرگزاری مهر، متن پیام حضرت آیتالله حسین نوی همدانی به اختتامیه همایش ملی «هویت عصری زنان در آئینه قرآن و حدیث» به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم المصطفی محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین.
با سلام و تحیت به آن مجمع محترم؛
موضوع «جایگاه و موقعیت بانوان» از دیرباز مورد گفتمان اندیشمندان و صاحب نظران بوده و نویسندگان و نظریه پردازان در این زمین دیدگاههای گوناگونی ارائه داده و هر یک از آنان برداشت و تحلیلی داشته و طبق جهان بینی خود آن را ابراز داشتهاند. که این موضوع مطالعه تاریخ اقوام و ملل روشنتر میشود.
در این میان مکتب حیات بخش اسلام که کاملترین ادیان است با توجه به نظر واقع بینانه به انسان و وظایف و تکالیف او، موقعیت بانوان را به نحو اصولی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و با عنایت به ساختار زنان به تبیین حقوق آنها پرداخته است که با نگرش دقیق و خالی از اغراض باید گفت: در هیچ مکتب و گرایشی اینگونه حریم و حقوق زنان مورد حمایت قرار نگرفته و شأن و منزلت آنان مصونیت پیدا نکرده است.
مگر نه این است که پیش از ظهور اسلام با زنان در همه نقاط جهان به بدترین نوع برخورد میشده و از کمترین حقوق اجتماعی محرومشان داشته بودند.
که در آن فضای مسموم حضرت رسول اکرم (ص) رفعت مقام و شأن بالای بانوان را با کمال صراحت اعلام و قوانینی بر اساس فطرت انسان مقرر داشت.
و مگر نه این است که با استقبال از حضور زنان در عرصههای جهادی و آموزشی و پرورشی و اجتماعی سالهای نخستین ظهور اسلام به عصر طلایی تبدیل شد و بر تارک جبین تاریخ اسلام درخشید.
انسانی در میان دو دیوار بلند تحجر و تمدن کاذب. محبوسی در اعماق دو زندان: زندان جاهلیت و زندان بردگی مدرن. اسیر دو کمند: کمند اوهام و خرافات و کمند تهمت و افترات. مقهور دو فرهنگ، فرهنگ جاهلی و فرهنگ کلمات فریبنده به نام آزادی و به عنوان علم و تمدن و تساوی حقوق. بالاخره فریادگری بدون فریادرس! و مجرمی بدون ارتکاب جرم، مظلومی به ظلم مضاعف و محروم از حقوق زندگی صحیح.
در روزگاری که در تمام فرهنگهای اقوام و ملل جهان «زن» به عنوان یک «موجود پست» و «طفیلی» و انسان درجه دوم مطرح بود و تلخی و محرومیت بر همه ابعاد و زندگی او چه سیاسی، چه فرهنگی و چه اقتصادی سایه افکنده و مورد بدبینیها و آماج تهمتها بود و از هیچ روزنهای بر افق زندگی او روشنایی نمیتابید، و همه درها بر روی او بسته بود، خورشید اسلام طلوع کرد و افق زندگی او را از کران تا کران روشن نمود و ندای عطوفت آمیز پیغمبر رحمت، حضرت محمد (ص) روح نشاط و امید در کالبد او دمید و راه ترقی و تکامل را به روی او از همه جهت باز کرد.
حضرتش موقعیت مهم «زن» در اجتماع بشری و جایگاه بلند او و شایستگیها و استعدادهای فراوانی را که دست آفرینش در وجود این موجود بدیع قرار داده است را گوش زد کرد و آیههایی از قرآن مجید را در رابطه با معرفی مقام مهم زن و ارزش والای او برای مردم بیان نمود. «زن» را به عنوان اینکه مانند مرد یک انسان کامل است و شایسته همه کمالات و کرامتهای انسانی است و شایستگی خلیفه الهی بودن را دارد معرفی کرد.
«من عمل صالحا من ذکر أو انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبة ولنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون»
«ان المسلمین و المسلمات و المومنین والمومنات والقانتین والقانتات والصادقین والصادقات و الصابرین و الصابرات والخاشعین والخاشعات و المتصدقین و المتصدقات والصائمات والحافظین فروجهم والحافظات والذاکرین الله کثیرا و الذاکرات أعد الله لهم مغفرة و اجرا عظیما»
این نمونهای از آیات قرآن در عظمت زنان است و بر همین اساس همانطور که نمونهای از مردان برای الگوسازی ذکر نمود، از زنان شایسته یز به عنوان الگو معرفی میشود:
«ضرب الله مثلاً للذین کفروا امرأت نوح و امرأت لوط کانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلهم یغنیا عنهما من الله شیئا و قیل ادخلا النار مع الداخلین و ضرب الله مثلاً للذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین و مریم ابنت عمران التی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین»
و در روایات ما نیز احادیث مختلف و متواتر درباره حقوق و جایگاه بانوان ذکر شده است که توصیه میشود به کتب حدیثی ما مراجعه کرده و با در نظر گرفتن سند احادیث بعضی از مطالب جعلی که با قرآن کریم مطابقت ندارد را استثنا نمود.
امروز نیز دنیای کفر با متهم ساختن اسلام نسبت به حقوق زن آنچه را که خود در عمل انجام میدهد به دین مقدس ما نسبت میدهد در حالی که با این عمل می خواهد پرده سیاه بر حقایق و موقعیت زن در اسلام بپوشاند و عمل ننگین خود را نسبت به بانوان توجیه نماید، اما باید با صدای رسا و بلند اعلام کرد که این دین بزرگترین حامی حقوق زن میباشد.
در پایان از همه حاضرین، خصوصاً از برگزارکنندگان این جلسه محترم و به ویژه نماینده معظم ولی فقیه آیت الله آقای نور مفیدی کمال سپاس و تشکر را دارم و و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم و ملتمس دعای خیر میباشم.
کد خبر 6094197